~ * ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΙΔΕΑ * ~

Ετυμολογία

Κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. το όρος της Αττικής που βρίσκεται βορειοανατολικά των Αθηνών ονομάζεται "Βριλησσός" (που σημαίνει "Ισχυρός Λίθος" από τα συνθετικά βριάω-βριώ:έχω ισχύ + λάας:πέτρα + κατάληξη σος). Με αυτή την ονομασία συναντάμε το όρος σε κείμενα του Ηρόδοτου και του Θουκυδίδη. Υπάρχει μια σύγχυση της ονομασίας του όρους αυτού με έναν ποταμό της αρχαιότητας που παρουσιάζεται σε κάποια κείμενα με την ίδια ονομασία. Ορισμένοι συγχέουν τον ποταμό αυτό με τη μεγάλη ρεματιά που πηγάζει από τη σημερινή Νέα Πεντέλη, διέρχεται από Βριλήσσια και Μελίσσια και χύνεται στο δήμο Χαλανδραίων.

Πεντελικό Όρος

Τον 3ο αιώνα π.Χ. το όρος ονομάζεται Πεντέλη από το δήμο που εγκαθίσταται στο λόφο μπροστά από το βουνό (Αρχαίος Δήμος Πεντέλης), εκεί όπου βρίσκεται η σημερινή πλατεία Αγίας Τριάδος.

Κατά τους χριστιανικούς χρόνους οικοδομούνται πολλές μονές ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του βουνού. Η πιο γνωστή είναι η "Μονή Ταώ Παντοκράτωρος Σωτήρος Ιησού Χριστού" που οικοδομείται επί ερειπωμένου ναού το 12ο αιώνα μ.Χ. από τον Νικόλαο Καμάτηρο, γόνο βυζαντινής οικογενείας (ο σημερινός ναός Νταού από παραφθορά της ονομασία Ταώ, λέξης αμφιλεγόμενης προέλευσης και ετυμολογίας). Αργότερα εγκαθίσταται στον ακατοίκητο λόφο η Ιερά Μονή Πεντέλης της Αρχιεπισκοπής των Αθηνών και ολόκληρη η έκταση του λόφου, αλλά και του Πεντελικού Όρους τίθεται πλέον υπό το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Αρχιεπισκοπής. Η Μονή τιμάται στο όνομα "Κοιμήσεως της Θεοτόκου" (φωτογραφία της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θετόκου της Πεντέλης). Ιδρύεται το 1578 από τον επίσκοπο Ευρίπου Άγιο Τιμόθεο και συγκεντρώνει πλήθος μοναχών.

Ιερά Μονή Πεντέλης

Σήμερα το όρος διατηρεί την ονομασία "Πεντελικόν" και η κοινότητα που αναπτύσσεται στο λόφο του όρους, Πεντέλη. Στα διοικητικά όρια της κοινότητος περιλαμβάνεται ο παραδοσιακός οικισμός γύρω από την Ιερά Μονή της Πεντέλης, ο οικισμός επί του Αρχαίου Δήμου, γύρω από τη σημερινή πλατεία Αγίας Τριάδος (που είναι εκτός σχεδίου πόλεως Αθηνών), ο οικισμός των Καλλισίων (Καλλιθέα) και ο απομακρυσμένος οικισμός του Νταού. Βορειοδυτικά του λόφου εγκαθίσταται η κοινότητα Νέας Πεντέλης που οικοδομείται με διαφορετικά κριτήρια (πιο πυκνή και αστική δόμηση). Νοτιοδυτικά, στους πρόποδες του λόφου αναπτύσσεται ο δήμος Βριλησσίων που παίρνει την αρχική ονομασία του βουνού.

Παλαιοντολογικοί Χρόνοι

Στις υπώρειες του βουνού έχουν ανακαλυφθεί παλαιοντολογικά ευρύματα που μαρτυρούν την ύπαρχξη πλούσιας πανίδας από φυτοφάγα και σαρκοφάγα ζώα. Ανάμεσα σε αυτά συγκαταλέγονται μαστόδοντες, χαλικοθήρια, ρινόκεροι, χοίροι, ελάφια, καμηλοπαρδάλεις, αντιλόπες και γκαζέλλες, καθώς και ένα σπάνιο είδος γιγαντιαίας χελώνας και γεράκια, μαχαιρόδοντες και ύαινες. Τα ευρήματα αυτά βρέθηκαν σε τοποθεσίες της γειτονικής κοινότητος Πικερμίου (που βρίσκεται στις νοτιοανατολικές υπώρειες του όρους και συγκεκριμένα στην περιοχή "Ντράφι" που αργότερα οικοδομήθηκε από συνεταιριστικό οργανισμό, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για δασική ζώνη).

Αρχαία Ελλάδα